Poznański Uniwersytet im. Adama Mickiewicza stał się na trzy dni epicentrum debaty o przyszłości szkolnictwa wyższego. W historycznych murach Collegium Iuridicum trwa właśnie 37. międzynarodowa konferencja CHER 2025, która przyciągnęła do stolicy Wielkopolski wiodących ekspertów z całego świata. To wydarzenie, organizowane wspólnie przez Konsorcjum Badaczy Szkolnictwa Wyższego oraz Instytut Nauk Społecznych i Humanistycznych UAM, pod kierunkiem prof. Marka Kwieka, stanowi jedną z najważniejszych płaszczyzn wymiany myśli akademickiej na arenie międzynarodowej.
Cztery filary współczesnych wyzwań akademickich
Uczestnicy poznańskiego spotkania koncentrują się na problemach, które definiują obecny kształt uniwersytetów na całym świecie. Edukacja, badania i innowacje, społeczne oddziaływanie uczelni oraz kwestie zarządzania i internacjonalizacji – to cztery główne osie tematyczne, wokół których toczy się dyskusja. Eksperci są zgodni: współczesne uniwersytety funkcjonują w coraz bardziej skomplikowanym środowisku, gdzie presja polityczna, ekonomiczna, demograficzna i technologiczna wymusza ciągłe dostosowywanie się do nowych realiów.
Transformacje te dotykają wszystkich poziomów – od makroekonomicznych decyzji rządowych, przez strategiczne wybory poszczególnych uczelni, aż po codzienną pracę studentów i pracowników naukowych.
Adaptacja jako klucz do przetrwania
Hasło przewodnie tegorocznej edycji brzmi: „Adaptacja do zmian: systemy szkolnictwa wyższego, instytucje i akademicy w zmieniającym się świecie”. To nie przypadkowy wybór – organizatorzy dostrzegają, że uniwersytety stoją przed koniecznością redefinicji swojej roli. Szczególnie gorące tematy to modele finansowania uczelni, standardy jakości nauczania, warunki zatrudnienia kadry akademickiej oraz rewolucja technologiczna, którą przynoszą sztuczna inteligencja i analiza dużych zbiorów danych.
Te zagadnienia nie są już teoretycznymi rozważaniami – to praktyczne wyzwania, z którymi uniwersytety mierzą się na co dzień, poszukując równowagi między tradycyjną misją akademicką a nowoczesnymi oczekiwaniami społecznymi.
Uroczyste rozpoczęcie i głos z Arizony
Konferencję oficjalnie otworzył prof. Przemysław Wojtaszek, prorektor UAM odpowiedzialny za finanse i projekty badawcze. Jednak prawdziwą gwiazdą inauguracji był prof. Gary Rhoades z University of Arizona, który przedstawił wykład zatytułowany „Ponad neoliberalnym kapitalizmem akademickim w zbiorowych negocjacjach o nieliberalnych zmianach politycznych”.
Amerykański badacz to postać o ugruntowanej pozycji w środowisku ekspertów od transformacji szkolnictwa wyższego. Współautor głośnej publikacji „Kapitalizm akademicki i nowa gospodarka”, napisanej wraz z prof. Sheilą Slaughter, od lat analizuje mechanizmy wpływające na współczesne uniwersytety.
Uniwersytety między rynkiem a misją społeczną
W swoim wystąpieniu prof. Rhoades przedstawił krytyczną analizę neoliberalnych tendencji w szkolnictwie wyższym. Jego zdaniem, uniwersytety, często postrzegane jako bierne ofiary zewnętrznych presji rynkowych i politycznych, w rzeczywistości dysponują znacznym potencjałem wpływu. Problem leży jednak w sposobie wykorzystania tej siły.
Amerykański ekspert ostrzegł przed postępującą korporacjonizacją uczelni, która prowadzi do erozji ich społecznej funkcji. W tym modelu priorytety finansowe przesłaniają tradycyjne cele akademickie, a wzrost kompetencji kadry zarządzającej nie zawsze przekłada się na skuteczność w odpowiadaniu na antyliberalne naciski zewnętrzne.
Obrady w Collegium Iuridicum potrwają do 5 września, pozostawiając uczestnikom bogaty materiał do dalszych analiz i refleksji nad kształtem uniwersytetów przyszłości.